دریا و تامین امنیت غذایی کشور

پرورش ماهی در قفس های دریایی، به عنوان یک روش بهینه در دهه های اخیر مورد توجه اغلب کشورهای فعال در زمینه آبزی پروری قرار گرفته است. کشورهای شمال اروپا با بکارگیری این روش علاوه بر رونق اقتصاد موجب تأمین غذا و رفاه جوامع خود شده اند.

پرورش ماهی در قفس یکی از تکنیک‌های جدید پرورش ماهی در جهان می‌باشد که در طول 30 سال گذشته به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه به بررسی تجربه کشورهای شمال اروپا در زمینه پرورش ماهی در قفس دریایی می‌پردازیم.

گونه‌های اصلی پرورش ماهی در قفس در شمال اروپا ماهی قزل‌آلای آتلانتیک و ماهی قزل‌آلا‌ی رنگین‌کمان است. نروژ، اسکاتلند و ایرلند.

بزرگترین پرورش‌ دهندگان ماهی در قفس دریایی منطقه شمال اروپا هستند؛ کشور‌هایی همچون فنلاند، ایسلند، سوئد و دانمارک نیز دارای صنایع پرورش ماهی در قفس می‌باشند. اکثر تولیدات آبزی‌پروری این مناطق بوسیله فناوری پرورش در قفس در آب‌های شور تولید می‌شود. حجم پرورش ماهی قزل‌آلای آتلانتیک در قفس دریایی در مناطق شمال اروپا 800 هزار تن برآورد شده که انتظار می‌رود روند تولید این ماهی در سال‌های آینده نیز افزایش یابد.

البته تمام مناطق اروپا برای پرورش ماهی در قفس مناسب نیست؛ عواملی همچون کیفیت آب، سهولت دسترسی، هزینه راه اندازی و شرایط اقلیمی در انتخاب مناطق پرورش ماهی دخیل است.

با وجود پراکندگی پرورش ماهی در قفس در مناطق مختلف اروپا، فناوری بکار رفته تقریباً مشابه است. در اغلب این مناطق، قفس‌ها به شکل مربع، شش گوشه و یا دایره‌ای و ساخته شده از چوب، استیل یا پلاستیک هستند.

پرورش ماهی در قفس که به شکل گسترده ای از منطقه جبل‌الطارق در نزدیکی اسپانیا تا ایسلند در شمال اروپا انجام می‌شود، نقش مهمی در اقتصاد جوامع حاضر در خط ساحلی ایفا می‌کند و پیش بینی می‌شود به دلیل افزایش تقاضای ماهی با کیفیت، در آینده نزدیک این روش نسبت به روش صیادی پیشی بگیرد.

اولین تلاش‌ها برای پرورش ماهی در قفس در کشور نروژ و در دهه 1950 انجام گرفت. بعد از آن در دهه 1970 به کشور‌های اسکاتلند و ایرلند نیز گسترش یافت. کشور نروژ به عنوان بزرگترین تولید کننده ماهی به روش قفس دریایی در اروپا می باشد که کشورهای اسکاتلند و ایرلند نیز در رتبه های بعدی قرار دارند.

نگاهی به وضعیت پرورش ماهی در قفس دریایی در شمال اروپا
اولین گونه ماهی پرورش یافته به روش نگهداری در قفس دریایی در مناطق شمالی اروپا، گونه قزل‌آلای رنگین‌کمان بود؛ ولی در 15 سال اخیر پرورش سایر گونه‌ های ماهی نیز رواج یافته است. با این حال روند پرورش گونه های متنوع ماهی در قفس به سرعت در حال گسترش است. نمودار زیر روند پرورش گونه‌های مختلف ماهی در قفس در اروپا را نشان می‌دهد.

نروژ
نروژ با داشتن شرایط اقلیمی خاص مانند نوار بلند ساحلی، رودخانه‌ های متعدد منتهی به اقیانوس و جریان آب گرم گلف استریم، دارای مزیت‌ های ویژه‌ای جهت تولید ماهی است. این کشور در حال تبدیل شدن به اصلی‌ترین تولید کننده ماهی قزل‌آلا در جهان است. نروژی ‌ها به دلیل داشتن زیر‌ساخت ‌های تجاری، صنایع تبدیلی و شبکه توسعه یافته ترابری و حمل و نقل در حال فتح کردن بازار‌های ماهی آمریکا، اروپا و همچنین ژاپن هستند.

 
  

صادرات ماهی در نروژ در حال تبدیل شدن به دومین کالای صادراتی با ارزش پس از نفت و گاز است. همچنین از سال 1980 این کشور به صادرات تجهیزات و فناوری ‌های صنایع ماهیگیری به کشورهای کانادا، آمریکا و شیلی نیز پرداخته است.
حجم پرورش ماهی به روش قفس دریایی در کشور نروژ در سال 2004 به حدود 600 هزار تن رسید که نمودار زیر روند پرورش ماهی در قفس در کشور نروژ را نشان می دهد:

اسکاتلند
در سال 1969 اولین مزرعه تجاری پرورش ماهی در قفس در «لوچ ایلورت» در ساحل غربی اسکاتلند افتتاح شد و امروزه پرورش ماهی در قفس در مناطق مختلف اسکاتلند گسترش یافته است.
بسیاری از این مناطق در طول سالیان دراز دارای نرخ بیکاری بالا بودند که با توسعه صنعت پرورش ماهی در قفس، وضعیت بهتری یافتند و این تجربه خود گویای این مطلب است که چرا دولت انگلستان با سرمایه گذاری، پشتیبانی فنی و آموزش مهارت‌ های لازم از توسعه این صنعت حمایت می‌ کند.
تولید ماهی در قفس در اسکاتلند به صورت مداوم رو به افزایش است. نمودار زیر تولید ماهی در قفس را نمایش می دهد: