امروزه بحث ایجاد درآمد و اقتصادسازی از فعالیت های توریسم و خدمات وابسته به آن، به عنوان یکی از پررونق ترین فعالیت های درآمدزایی در کشورهای در حال توسعه مطرح است. کشورهایی نظیر مالدیو، تایلند، لبنان و اوکراین کشورهایی است که از صنعت گردشگری و خصوصا گردشگری دریایی خود بخوبی استفاده می کنند، اما متاسفانه این ظرفیت تاکنون در کشور ما خصوصا استان هرمزگان مغفول مانده است.
آمارها بیانگر آن است از ابتدای اجرای طرح نوروزی ساماندهی سفرهای دریایی هرمزگان تا پایان پانزدهمین روز از فروردین ۹۴، در مجموع پنج میلیون و ۱۱۳ هزار و ۷۰۱ نفر سفر از طریق بنادر هرمزگان به مقصد جزایر این استان و بالعکس صورت گرفته است.بر همین اساس، در سیزدهمین روز از فروردین جابه جایی ۹۴ هزار و ۴۰۹ نفر سفر، در روز چهاردهم ۱۰۹ هزار و ۳۸۳ نفر سفر و در روز پانزدهم نیز ۷۸ هزار نفر سفر از طریق بنادر ده گانه مسافری این استان به انجام رسید.
همچنین طی ۲۰روز زمان اجرای طرح نوروزی، عملیات جابه جایی ۵۱۷ هزار و۸۹۲ دستگاه خودرو از طریق مسیرهای دریایی بین بنادر لنگه، کیش، آفتاب، چارک، پهل و لافت به ثبت رسیده است.هم اکنون بنادر مسافری این استان بیش از ۹۵ درصد از کل حمل و نقل مسافران دریایی کشور و ۱۰۰ درصد حمل خودرو به مقصد جزایر خلیج فارس را پشتیبانی می کند.
برخورداری هرمزگان از ۱۴ جزیره کوچک و بزرگ، داشتن آب و هوایی معتدل در تعطیلات نوروزی و نیمه دوم سال، بهره مندی از زیرساخت های مناسب بندری در سواحل خلیج فارس و داشتن بزرگ ترین ناوگان مسافری دریایی کشور سبب شده تا هرمزگان طی سالیان اخیر همواره در بین استان های کشور به عنوان پایتخت مسافرت های دریایی شناخته شود.
در نیمه نخست سال ۱۳۹۱، استانهایی که بیشترین گردشگر خارجی را داشتهاند به ترتیب خراسان رضوی، ایلام، آذربایجان غربی، اردبیل، آذربایجان شرقی، تهران، خوزستان، گیلان، سیستان و بلوچستان و کردستان اعلامشدند. به نظر میرسد دلیل دوم شدن ایلام در این مقاصد، ورود گردشگران عراقی از مرز ایلام به ایران است. همین قاعده برای سیستان و بلوچستان هم وجود دارد؛ گردشگران افغانستان و پاکستان از این مسیر به ایران میآیند.
از میان انرژیهای تجدیدپذیر، انرژیهای دریایی از پاکترین و پرظرفیت ترین انرژی ها به شمار می روند. و به همین دلیل کشورهای پیشرفته دنیا برنامه های جامعی برای استحصال انرژی از دریاها و اقیانوسها دارند. در ادامه به معرفی مختصر انواع انرژی های تجدیدپذیر دریایی پرداخته میشود.
منشا انرژی های دریایی نیز مانند همه انرژی های مورد استفاده ما، خورشید است. انرژی های قابل استحصال از دریا به طور کلی شامل منابع زیر است، که به اختصار در ادامه می آید:
• جزرومد : روش سنتی به دام انداختن آب و ایجاد اختلاف تراز
• امواج: شامل امواج خط ساحلی، نزدیک ساحل و فراساحلی
• باد فراساحلی
• جریانات: عموما ناشی از جزر و مد
• اختلاف گرمایی: سامانه های موسوم به OTEC
• اختلاف چگالی (شوری)
• منابع زیستی و رسوبات دریایی
صنعت گردشگری در ایران از ظرفیتهای بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان دارا است و یکی از امنترین کشورهای منطقه و جهان از لحاظ امنیت برای گردشگران خارجی است.[۱] در سال ۲۰۰۶، در حدود ۷۵۰ هزار گردشگر خارجی از ایران بازدید کردهاند و این در حالی است که در این سال ۸۴۲ میلیون جهانگرد در دنیا سفر کردهاند.[۲]
به نظر کارشناسان، این صنعت از توسعهای که شایستهٔ آن است برخوردار نبودهاست. از دلایل آن میتوان به آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب در ایران برای جذب سرمایهگذاری در ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه اشاره کرد.[۳] بیخبر بودن سرمایهگذاران از زمینههای موجود در ایران و تبلیغات ضعیف و نیز انتشار اخبار منفی از ایران، محدودیتهای اجتماعی و مذهبی برای گردشگران خارجی[۴][۵] و همچنین تنشهای سیاسی با بعضی کشورهای غربی نیز از دیگر موانع در راه رشد صنعت گردشگری در ایران است.[۶][۷]
در مقایسه با ایران، برخی کشورها توانستهاند کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای بگذارند. به طور مثال تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی، حدود ۱۵ میلیون گردشگر خارجی از شهر دبی در کشور امارات متحده عربی در جنوب خلیج فارس دیدار کردند.[۸] این در حالی است که کشور ایران با سهمی کمتر از یک پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبی در سال مشابه، تنها کمتر از یک درصد سهم درآمد جهانی از صنعت توریسم را به خود اختصاص دادهاست.[۹]
نگاهی به روش های نوین رشد و رونق صادرات نامرئی در کشورمان
کمتر از یک هفته تا آغاز جشن های مختلف سراسر جهان در روز جهانی گردشگری فرصت باقی مانده است، روزی که تمام ماجراجویان ، گردشگران و فعالان عرصه گردشگری در آن به آینده این صنعت و روند توسعه آن توجه ویژه خواهند داشت.
جای تردید نیست که گردشگری هم اکنون به عنوان یکی از پولسازترین و پردرآمدترین صنایع در سطح دهکده جهانی مورد توجه مقامات و مسئولان دولتی و خصوصی قرار گرفته است ؛ به گونه ای که این صنعت حتی در دوران رکود اقتصادی توانست برخی کشورها مثل اسپانیا و یونان را حمایت کند و اقتصاد منطقه را سرپا نگهدارد.
ادامه مطلب ...
سواحل دریای خزر از مهم ترین قطبهای گردشگری ایران است که هر ساله مشتاقان بسیاری را برای گذراندن اوقات فراغت به سوی خود جلب میکند. جلگه باریک و ممتد به طول ۷۰۰ کیلومتر از آستارا تا گرگان، آب و هوای معتدل، آب دریا با املاح کم و عمق مناسب، این ناحیه را به عنوان محل مساعدی برای شنا، تفریح و استراحت ساخته است. در ناحیه خزری جنگلهای انبوه و پیوسته روی دامنه هاالبرز روییده است و مسافرانی که در جادههای کنارهای سفر میکنند در یک سمت چشم انداز دریای آبی و سمت دیگر جنگل سرسبز و طراوت و دلپذیری آن را بر دامنه کوهها مشاهده میکنند. مناطق ییلاقی و سرسبز کلاردشت، دریاچه ولشت، تالاب انزلی و ماسوله از دیدنیهای این ناحیه هستند. منطقه کوهستانی ماسوله در استان گیلان که حدود ۳۰ آبادی کوچک و بزرگ را دربردارد خانهها با استفاده از چوب و پنجرههای مشبک چوبی به صورت مشرف بر یکدیگر در دامنه کوه بنا شدهاند. از جمله جاذبههای طبیعی این ناحیه پارک جنگلی سی سنگان است که در شرق شهرستان نوشهر قرار دارد. در این ناحیه جنگلی امکاناتی نظیر میز و نیمکت هایچوبی، سرویسهای بهداشتی، آلاچیق چوبی، اجاقهای آتش و چادرهایی جهت اسکان مسافران ساخته شده است که البته به نسبت انبوه مسافران ناکافی است. متأسفانه در این ناحیه به دلیل عدم فرهنگ صحیح استفاده از پارک و کارهایی نظیر روشن کردن آتش زیر درختان، کندن پوست درختان با چاقو، ریختن زباله و استفاده از تفنگهای ساچمهای محیط زیست تخریب میشود.
یکی دیگر ار جاذبههای برجسته طبیعی در شمال ایران پارک ملی گلستان است که بین گنبد کاووس و بجنورد قرار دارد. در این پارک همانند پارکهای ملی دیگر کشورها، منطقهای به بخش تفرجگاه اختصاص یافته که سالیانه صدهاهزار نفر به آن وارد میشوند. تجمع بیش از اندازه توریستها در مراکز تفریحی این ناحیه سبب، آسیب رساندن به پوشش گیاهی و فرار و جایهجایی غیر عادی حیوانات میشود و آلودگیهای ایجاد میکند.
کناره هایخلیج فارس و تنگه هرمز به دلیل آب و هوای گرم برای گذراندن اوقات فراغت به ویژه در فصل زمستان مناسب است. جنگلهای سحرآمیز حرا در سواحل بندرعباس که به هنگام جذر و مد تا نیمه به زیر آب میروند و هنگام جزر سر از آب بیرون میآورند از دیدنیهای این ناحیه است.
ارتفاعات البرز و زاگرس در هنگام زمستان که پوشیده از برف استحوزههای ورزش زمستانی را تشکیل میدهند. در فصل تابستان دامنهها این ارتفاعات با آب و هوای معتدل، چشم اندازهای طبیعی زیبا، آبشارها، جشمهسارها و غارهای طبیعی به نواحی جاذب تبدیل میشوند. دامنههای سبلان و سهند در آذربایجان و اردبیل منطقه دماوند در البرز و... از نواحی عمده جذب مسافر در فصل تابستان است. از حوزههای مهم ورزش زمستانی در ایران میتوان آبعلی، دیزین، شمشک و توچال را در ارتفاعات البرز نام برد.[۱۰]
آبهای معدنی یکی از عوامل توسعهٔ گردشگری در هر ناحیه محسوب میشود. با نگاهی به نقشه پراکندگی چشمههای آب معدنی ملاحظه میکنیم که اکثر این چشمهها در مناطق فعال زمینشناسی چون سرعین، لاریجان، آوج و ... تمرکز یافتهاند.
در ایران مراکز و اماکن مقدس مذهبی مهم ترین قطبهای جاذبه گردشگری را تشکیل میدهند. شهر مشهد به دلیل وجود بارگاه امام رضا (ع) مهم ترین قطب مذهبی کشور است. همه ساله تعداد زیادی از زائران ایرانی و خارجی از کشورهای همسایه و مسلمان به این شهر سفر میکنند. در اطراف حرم مطهر نیز بناهای متعددی، چون صحن مسجد گوهرشادو ... وجود دارد که از نظر کاشی کاری، معماری و هنرهای تزئینی از جالب ترین بناهای مذهبی اسلامی به شمار میرود. بارگاه حصرت معصومه (ع) در شهر مذهبی قم، شاهزاده عبدالعظیم حسنی در شهر ری و شاهچراغ فرزند امام کاظم (ع) در شهر شیراز و بارگاه سید جلال الدین اشرف، برادر امام رضا در شهر آستانه اشرفیه نیز از جمله مراکز مهم گردشگری مذهبی ایران به شمار میروند. در شهر مشهد به دلیل حجم میلیونی زائر در ایام تعطیل چون عید نوروز هتلها مراکز تفریحی و رستورانهای بسیاری در این شهر وجود دارد.
کشتیسازی به ساختوساز کشتیها گفته میشود. معمولاً کشتی سازی در یک مرکز تخصصی انجام میشود، شغل کشتیسازی تخصصی است که ریشههای آن را به ماقبل تاریخ بر میگردد. کشتیسازی و تعمیرات کشتی، تجاری و نظامی، به عنوان "مهندسی دریایی" نامیده میشود. قایقسازی فعالیت مشابهای است که بر روی ساخت قایق انجام میشود.
پیادهسازی کشتی اوراقسازی کشتی نام دارد.